خبرهای ترسناک از سفره ایرانی/کدام شایعه های روز درباره موادغذایی را باید باور کنیم؟

رونده ای برای غیرمجازهایی که از گزینه های خورد و خوراک ما هستند
هر روز در خبرها میخوانیم و میشنویم که فلان مقدار ماده غذایی فاسد شناسایی شد یا اینکه به جای فلان ماده غذایی در تهیه خوراکی، از نوع غیر مجازش استفاده کرده اند که مصرف آن برای کودکان و زنان باردار مضر زیان آور است و .. گاهی این محصولات حاصل فرآوری های شیمیایی هستند که میتوان مصرف آنها را محدود و در مواردی کنسل کرد ولی دردناک ترین بخش آن آلوده بودنم یا حتی شایعه ناسالم بودن محصولات و خوراکی هایی است که اگر نباشد خوراک هیچ، حیات تهدید میشود.
راجع به همه این دغده های فکری و ترس ناشی از مصرف موادغذایی آلوده، با کارشناس بهداشت مواد غذایی گفت و گو کردیم که اتفاقا در یکی از مراکز دولتی به عنوان مشاور در همین زمینه مشغول به فعالیت هستند. همچنین تلاش کردیم شایعاتی راجع به انواع آلودگی های مواد خوراکی و راهکارهای محافظت از سفره خانوار و میزان خطرات هر کدام را بررسی کنیم. خواندن این مطالب ترس هایتان را کم خواهد کرد.
سفید مثل برنج، تلخ مثل آرسنیک
متاسفانه این شایعه به دلیل مصرف بالای برنج در سفره غذایی خانوار ایرانی، به شدت باعث نگرانی جامعه شده است. داستان از اینجا شروع شد که خبر سمی بودن برنج های وارداتی و موجود در بازار پرمصرف ها دهان به دهان پخش شد؛ حضور ماده سمی و خطرناکی به اسم آرسنیک که از طریق خاک آغشته به آرسنیک وارد ساقه های برنج میشود!
متاسفانه این خبر صحت داشته و دارد و نکته مهم این است که آگاهی افراد از دلیل این آلودگی و شیوه های دوری از اثرات مخرب آن را افزایش دهیم. از آنجا که کشت برنج به صورت غوطه ور در آب است، آرسنیک به شکل محلول در شالیزارها به شکل محلول در شالیزارها وارد برنج شده و در آن رسوب میکند. منبع اصلی آلودگی که موجب تشدید میزان آرسنیک میشود شامل انواع خاصی از آفت کش ها و علف کش ها، ترکیبات شیمیایی محافظ چوب، کود شیمیایی فسفات، ضایعات صنعتی، فعالیت های معدنی،سوخت ناقص ذغال سنگ و فعالیت های تصفیه ای میشود. نکته قابل تامل اینجاست که برنج قهوه ای با وجود سالم و مفیدبودنش از این نظرکه شلتوک را همراه خود دارد، میتواند مقدار بیشتری آرسنیک را درخود ذخیره کند.
این شایعه که اتفاقا پایه های درست و محکمی هم دارند، در مورد برنج های وارداتی بیشتر شنیده میشوند. اگر مجبور به مصرف این مواد هستید بهتر است برای کمتر مصرف کردن آن روش های زیر را انجام دهید؛
شست و شوی برنج تا حد روشن شدن آب، جوشاندن برنج در آب فراوان، تهیه برنج بصورت آبکش یا در نهایت کاهش مصرف برنج و جایگزین کردن نان بجای آن.
آلوده های نوشیدنی
دردسترس ترین نوشیدنی که خیلی از افراد سالهاست به مصرف آن اطمینان زیادی پیدا کرده اند و در مواردی جزو افتخارات اعضای خانواده هم هست، نوشیدن و مصرف دائمی آب معدنی هایی است که در همه فروشگاه ها بصورت باکس های ۶ تایی یا حجم های ۱۴ لیتری به فروش میرسد و افراد با تصور سلامت کامل آن حتی برای تهیه چای هم از آن استفاده میکنند ولی متاسفانه بارها شاهد بوده ایم که این محصول کارخانه ای هم استاندارد لازم را ندارد و گاهی حاوی آلودگی هایی بوده است. عنوان معدنی به این دلیل است که قراربود از ابتدا درصدی از املاح مضر یا مفید، به تناسب محل جاری شدن چشمه، همراه آب باشد نه همسان با آب چاه های غیر مجازی که از قعر زمین های پست مناطق کوهستانی و بصورت غیر مجاز و غیر بهداشتی حفر میشود.
اگر هدف و انگیزه از مصرف این محصولات دریافت درصد متناسبی از املاح معدنی است که باید هنگام خرید از برند خاص و معتبر اقدام کرد و اگر تنها دغدغه اصلی آهک و میزان بالای آلودگی های آب لوله کشی مناطق مختلف کشور است، توصیه اصلی، استفاده از دستگاه های تصفیه آب خانگی است که فیلترهای قابل تعویض داشته باشند و در فاصله های زمانی کوتاه تعویض شوند.
گاهی افراد تصور میکنند که جوشاندن هر آبی آن را سالم و گوارا میکند، باید گفت در مورد میکروب ها بله اما اگر درآب میزان بالایی مواد مضر وجود داشته باشد، جوشاندن آب نه تنها کمکی به دفع آلودگی ها نمیکند بلکه با افزایش حجم املاح معدنی باعث آسیب بیشتر به بدن میشود. به یاد داشته باشیم این آسیب و حساسیت در خصوص کودکان چند برابر میشود. بنا به اعلام کارشناسان سازمان آب، کیفیت و سلامت آب شرب در اکثر مناطق ایران در حد استاندارد است.
آب و کاه به جای آبلیمو
خبرهایی منتشر شده است مبنی برامحای چندین هزار لیتر آبلیموی غیر مجاز که حتی دفع آن در طبیعت آنچنان خطرناک است که ممکن است توزن زیست محیطی یک منطقه را برهم زند.آبلیموهایی که به گفته کارشناسان نه تنها اسید و آب نبودند بلکه رنگشان ناشی از خیس خوردن حجم زیادی کاه درون بشکه های تولید آبلیمو بوده است که با مخلوطی از رنگ و اسید، ترش و لرد دار هم شده اند. شنیدنش هم ناراحت کننده است چه برسد به مصرف آن و حالا توصیه اصلی این است که با انتخاب ازبرندهای معتبر و شناخته شده که سالهاست کیفیت خوب محصولاتشان در بازار اثبات شده است، خیالتان را از سالم بودن محصول راحت کنید و اگر همچنان از مصرف این فراورده ها دل چرکین هستید آبلیموی تازه مصرف کنید.
هر خانگی مطمئن نیست
درست در نقطه ای که مصرف کننده به این نتیجه میرسد که بهتر است از محصولات خانگی استفاده کند، نشانه هایی از نبود سلامت کامل در این نوع محصولات هم دیده میشود. اگر آبلیمو و آبغوره به اصطلاح خانگی در فرایندی ناسالم و آلوده تهیه و نگهداری شود فرقی با بقیه محصولات غیر استاندارد بازار نخواهد داشت. برای خرید هم نمیتوانید به عنوان خانگی بودن اکتفا کنید. مگر اینکه خودتان مراحل خرید، شست و شو و آبگیری را انجام داده یا حداقل بر آن نظارت داشته باشید که در زندگی های پرمشغله و شلوغ شهری، چنین چیزی کمتر امکان دارد.
داستان پرغصه سوسیس
داستان خوراکی تند و زودپزی به نام سوسیس آنقدر تکان دهنده و غم انگیز است که تبلیغات پرآب و تاب و خوشرنگ و لعاب تلویزیونی هم نمیتواند مرهمی بر آن باشد و فقط تنها چیزی که بازار مصرفشان را گرم کرده، نبود وقت و البته گرانی گوشت قرمز و مرغ است. این محصولات که متاسفانه با استقبال زیادی هم مواجه میشوند همیشه درصد بالایی از آلودگی را در خود دارند، چون ذات و شیوه تولیدشان اینگونه است و نمیتوان آن را رد کرد؛ محصولاتی که از فرآوری بخش های غیر قابل عرضه به بازار خوراک مردم تولید میشوند مثل اعماء و احشای داخلی شکم چارپایان و …
وارد جزئیات تولید نمیشویم جون این کالا مثل همه خوراکی های دیگر طرفدار و مصرف کننده خودش را دارد و هدف از مطرح کردن این موضوع آگاهی بخشی راجع به صحت شایعات و احیانا راهکاری بریا دوری ار آسیب بیشتر است. درباره این محصول پرطرفدار باید گفت که مصرف آن نه تنها برای هیچ گروه سنی و جنسی مجاز نیست بلکه به توصیه اکثر پزشکان حوزه سلامت ممنوع است.
استفاده از گوشت قرمز و مرغ بصورت تازه، بهترین جایگزین این محصولات است که متاسفانه به دلیل گرانی از سبد خانوار کم کم کنار گذاشته شده اند. اما فقط یک هشدار به دوستانی که از کیفیت تولید این محصول مطمئن هستند، همین بس که میزان نیترات موجود در این محصولات که بخشی از فرایند تولید و نگهداری آن است، بسیار بالاست و اگر از میکروب های موجود در آن آسیب نبینند قطعا از مواد معدنی مضر بسیار بالای آن دچار آسیب خواهند شد.
بازگشت به طبیعت
همیشه لازم نیست انقلاب در جامعه و ساختار عقلی مان رخ دهد. گاهی لازم است این تغییر از آشپزخانه هایمان آغاز شود. توصیه بهداشتی سازمان های متولی سلامت در کشورو جهان، این روزها استفاده از غذای سالم با منشاء طبیعی است. در این رنسانس جهانی دنیای خوارکی ها حتی محصولات تولید شده در گلخانه های صنعتی نیز در دسته آلوده ها قرار میگیرند. شاید تصور بازگشت به گذشته دردناک و ناراحت کننده باشد، ولی با این روند صعودی رشد انواع بیماریهای ناشناخته و سرطانی در دنیا بد نیست برویم سراغ دستور غذاهای قدیمی که به کمک اندک محصولات کشاورزی و طعم دهنده های خانگی و طبیعی آماده میشدند و علاوه بر رفع گرسنگی حاوی مواد لازم و ضرورری بدن هم بودند. گاهی عقب گرد به نفعمان خواهد بود.
مبارزه نرم
حالا که حرف آلودگی از آب و هوا به همه جزئیات زندگی مان رسیده چه باید کرد؟
بهترین و موثرترین راهکار، مقابله با آن و افزایش توان مقابله است. این اقدام را میتوانید با مصرف بیشتر میوه و سبزیجات سالم شروع کنید؛ تهیه حجم کم و مصرف بصورت تازه. استفاده نکردن از فریز و کاهش مواد غذایی فریز شده، مصرف محصولات لبنی تازه و غیر صنعتی البته با رعایت نکات بهداشتی و مهم، مصرف دمنوش های گیاهی قدیمی به جای چای و قهوه، نوشیدن آب فراوان، ورزش کردن و کاهش حجم چربی های بدن، کاهش مصرف غذاهای سرخ شده و افزایش مصرف وعده های غذایی خام و گیاهی، استفاده از جایگزین های طبیعی برای مواد غذایی مثل نان های خانگی به جای شیرنی های خامه ای و تر. جایگزین کردن قندهای طبیعی مثل توت خشک و خرما به جای قند و شکرو…
آگاهی برنده است
توصیه مهم به همه این است که این بار برای خرید که به فروشگاه رفتید سعی کنید به جای توجه به قیمت ها کمی هم به استانداردهای خوراکی و همچنین مواد اولیه محصولات غذایی دقت داشته باشید؛ مطمئن باشید خرید محصول گرانتر و البته سالم تر نه تنها پس انداز پول خواهد بود بلکه با این توجه، خود و خانواده تان را در برابر بیماریهای سنگینی بیمه میکنید. در آخر اینکه برگردید کنار سفره های ساده و قدیمی مادربزرگ ها و پدربزرگ ها که غذای تابستانشان آبدوغ و خیار بود و غذای زمستانشان اشکنه. نه سرکه بالزامیک میشناختند نه سس سویا، چون ترشی غذایشان آبغوره دستی بود و شوری غذا از سنگ نمک چندبار کوب. گاهی عقب گرد شیرین خواهد بود!

سحر سیروس کبیری

منبع: ضمیمه روزنامه ایران