پوکی استخوان/تشخیص،درمان
تشخیص
تشخیص استئوپروز معمولاً به دنبال یک شکستگی بالینی حاد یا انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان مسجل میشود رادیوگرافی‌ها می‌توانند شکستگی فشاری مهره‌ها را نشان دهند ولی شواهد پرتونگاری کاهش توده استخوانی تا هنگامی که ۳۰٪ از توده استخوان تحلیل نرفته، ایجاد نمیشود. عکس‌های پرتونگاری شاخص خوبی برای تشخیص استئوپروز نیستند زیرا نفوذ کم یا بیش از حد اشعه در فیلم عکاسی روی کیفیت آن تأثیر می‌گذارد، از این‌رو رادیوگرافی‌ها راهنماهای خوبی برای پی بردن به استئوپروز نیستند و غالباً تشخیص براساس سنجش تراکم مواد معدنی استخوان مسجل می‌گردد.
سنجش تراکم استخوان چیست؟
در مطالعات مختلف بارها از پوکی استخوان به عنوان یک بیماری پیچیده نام برده شده است که عوامل متعددی مانند ژن ها و عوامل محیطی متعدد در بروز آن موثر هستند. از آنجایی که این بیماری تا زمان بروز شکستگی قابل شناسایی نمی باشد و در نهایت با بروز شکستگی در عضو قابل تشخیص می باشد به عنوان بیماری خاموش خوانده می شود.
در سرتا سر دنیا پوکی استخوان عامل بیش از ۹/۸ میلیون شکستگی در استخوان می باشد به طوری که هر ۳ ثانیه یکبار یک استخوان بر اثر پوکی استخوان می شکند.
سنجش تراکم استخوان عبارت است از روش های تشخیص میزان تراکم معدنی استخوان که از این روش معمولا به جهت پیشگیری از شکستگی های استخوان استفاده می شود.
چگونه تراکم استخوان اندازه گیری می شود؟
برای سنجش تراکم استخوان راه های متفاوتی وجود دارد، ولی رایج ترین روش آن، استفاده از روش DEXA است.
DEXA که مخفف عبارت Dual Energy X-ray Absorptiometry است، روشی است که از اشعه ایکس برای سنجش تراکم استخوان استفاده می کند.
در این روش از دو منبع، اشعه ایکس به سمت استخوانی که قصد سنجش تراکم آن را دارند فرستاده می شود.
مقداری از اشعه توسط استخوان جذب شده و مقداری از آن از استخوان عبور کرده و از سمت دیگر بدن خارج می شود.
مقدار هر کدام از این دو اشعه بعد از خروج از بدن توسط یک گیرنده اندازه گیری می شود.
هر چه تراکم استخوانی بیشتر باشد (به این معنی که خلل و فرج و فضاهای خای ریز داخل استخوان کمتر باشند) مقدار بیشتری از اشعه ایکس را جذب کرده و اجازه عبور اشعه کمتری را می دهد و مقدار اشعه کمتری به گیرنده می رسد.
اشعه دریافتی توسط گیرنده یا دتکتور Detector به یک کامپیوتر رفته و در آنجا مقیاس مقدار اشعه به مقیاس میزان تراکم استخوان تبدیل می شود.
استفاده از دو منبع اشعه ایکس به منظور دقیق تر کردن اندازه گیری است.
دو نوع دستگاه اسکن برای سنجش تراکم استخوان وجود دارد: اسکنرهای مرکزی و اسکنرهای محیطی.در دستگاه های اسکنر مرکزی تراکم استخوان های مرکز بدن یعنی ستون مهره و لگن بررسی شده و در دستگاه های اسکنر محیطی تراکم استخوان های محیطی تر مانند مچ دست، مچ پا و انگشتان بررسی می شود.
در اسکنر های مرکزی ابتدا بیمار بر روی تخت دستگاه به پشت دراز می کشد و از او خواسته می شود که در حین انجام تست بی حرکت باشد.
سپس دتکتور یا اسکنر Scanner دستگاه بر روی قسمتی از بدن که قصد اندازه گیری تراکم استخوان آن را دارند قرار گرفته و یک منبع اشعه ایکس پرتو را به سمت استخوان هدف می تاباند.
این استخوان معمولا ستون مهره یا مفصل ران در ناحیه لگن است. این استخوان ها محل هایی هستند که بیش از بقیه استخوان ها بر اثر پوکی استخوان دچار شکستگی می شوند.اسکن یا سنجش تراکم استخوان حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد.
برای انجام تست سنجش تراکم استخوان نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد.
مهمترین راه در کنترل این بیماری پیشگیری از آن است. با این حال در صورت بروز بیماری، نیاز به درمان آن وجود دارد.
درمان
اساسی ترین درمان پوکی استخوان استفاده از مقادیر کافی کلسیم و ویتامین دی است. تمام بیماران مبتلا به پوکی استخوان باید مکمل های دارویی کلسیم و ویتامین دی دریافت کنند. همراه با این دو مکمل، پزشک معالج معمولا از یک داروی ضد پوکی استخوان هم استفاده میکند.
